انحلال پذیری
تعریف انحلال پذیری:
به قابلیت حل شدن مقداری از یک ماده در دما معین وحجم مشخصی از حلال، انحلال پذیری می گویند.
محلول سیر شده چیست؟
زمانی که مقداری از ماده ای را در حجم مشخصی محلول حل کنیم به نحوی که دیگر حل نشود و مقداری از آن ته نشین گردد، محلول سیر شده ساخته ایم. یعنی میزان ماده حل شونده در حلال به درجه اشباع رشیده است.
در یک محلول سیر شده بین ذرات ته نشین شده و ذرات حل شده ارتباط وجود دارد یعنی در هر لحظه مقداری از جسم حل نشده در حلال حل شده و به همان مقدار از ماده حل شده از محلول خارج می شود.
به راحتی می توانید در منزل با حل کردن شکر در آب، یک محلول سیر شده بسازید.
محلول فراسیر شده چیست؟
اگر مقدار ماده حل شده در حلال بیش از حد اشباع باشد به آن محلول فراسیر شده یا فوق اشباع می گویند. این محلول ها ناپایدارند یعنی به راحتی مقدار اضافی جسم حل شده به صورت بلور های ریز ته نشین می شود.
عوامل موثر بر انحلال پذیری:
دو عامل زیر بر میزان انحلال پذیری موثرند:
- دما
- فشار
اثر دما بر انحلال پذیری:
موثر ترین عامل در فرآیند انحلال پذیری دما است. افزایش دما انحلال پذیری اغلب مواد جامد را در آب افزایش می دهد اما انحلال پذیری گازها را کاهش می دهد. یعنی با افزایش دما می توان مقدار حل شدن شکر در آب را افزایش داد اما برای افزایش انحلال اکسیژن در آب بایستی دمای آب را کاهش داد.
تنها ماده جامدی که برای افزایش انحلال پذیری به کاهش دما نیاز دارد، سدیم سولفات است.
اثر فشار بر انحلال پذیری:
تغییر فشار تنها در انحلال پذیری گاز ها موثر است. افزایش فشار گاز روی سطح مایع، میزان حل شدن گاز در مایع را افزایش می دهد. در کارخانه های نوشابه سازی نیز از همین ویژگی برای حل کردن گاز کربن دی اکسید در نوشابه استفاده می کنند.
